زرین فام: هنر زندگی بخشیدن به کاشی و سفال (قسمت دوم) - تور سریلانکا

زرین فام ری

با اطمینان می توان گفت که دو نوع از برترین سفالینه های قرون وسطی یعنی زرین فام و مینایی به ری تعلق دارد. بعلاوه بسیاری از محققان قدیمی ترین ظرف تاریخ دار طلایی به سال 575 هجری را متعلق به ری می دانند.

این سفالینه ها از نظر نقش بندی پوپ به دو گروه تاریخی و مینیاتور تقسیم می شوند.

در این سفالینه ها از به کار بردن نقوش زیاد اجتناب شده است و عمدتا طرح های اصلی ظروف به انسان و حیوان تعلق دارد که این نقوش بزرگ و در سطح داخلی ظروف ترسیم می شده است.

سفالینه زرین فام جرجان

این شهر در حاشیه جنوب شرقی دریای مازندران واقع شده است و ساخت انواع سفالینه های اسلامی تا حملات مغول و تیمور در این شهر معمول بوده است.

آنالیز و تحقیق روی سفالینه های این مرکز اولین بار به وسیله دکتر بهرامی صورت گرفت. با کاوش های سال 1350 به تحقیق تعیین شد که جرجان به عنوان یکی از مراکز مهم سفالگری قرون وسطی و ساخت ظروف زرین فام در این دوره شناخته شده است.

زرین فام کاشان

کاشان دارای سبک خاصی در ساخت ظروف زرین فام است.

نقوش عمدتا متراکم و تصاویر انسان با صورت گرد مغولی، چشمان بادامی در رنگ هایی چون قهوه ای تیره و روشن ساخته شده است.

داخل ظروف عمدتا با نقش استخر، درخت سرو، ماهی و آسمان مشبک نشان داده شده و خارج آن با شاخ و برگ درختان در دوایر متعدد و نقوش شبیه به قلب، آرایش یافته است.

سفالینه زرین فام ساوه

طبق آنالیز های پروفسور پوپ سفالینه های زیادی توام با کوره های سفالگری در این شهر پیدا شده است.

بسیاری سبک ساوه را ترکیبی از سبک ری و کاشان می دانند و معتقدند به دلیل آرایش سیاسی که در هنگام حملات مغول در ساوه و اطراف آن وجود داشت بسیاری از هنرمندان سفالگر کاشان و ری به این منطقه ها مهاجرت کردند. از نظر نقوش تزیینی سفالگران ساوه به صحنه های شکار و نقش حیوانات توجه بیشتری داشته اند و از دیگر خصوصیات نقوش ساده طرح های شطرنجی و نقش های مشبک است.

سفالینه زرین فام تخت سلیمان

تخت سلیمان در آذربایجان غربی و محل بزرگ ترین آتشکده عصر ساسانی در عصر ایلخانان مورد توجه آباقاخان نهاده شد. کاوش های 20 ساله باستان شناسی در تخت سلیمان منجر به کشف سفالینه ها و کاشی های متعدد از جمله زرین فام و کوره های سفالگری شده است. ظروف زرین فام تخت سلیمان با نوع کاشان قابل مقایسه بوده و از نظر تاریخ گذاری متعلق به اواخر قرن هشتم هجری است.

آیا شما قبلا نمونه های زرین فام را از نزدیک دیده اید؟ نظر خود را درباره این هنر با خبرنگاران و خوانندگان ما در میان بگذارید.