ترامپ WTO را هم تهدید کرد، آینده نگران کننده برای تجارت جهانی - تور سریلانکا

هسته اصلی توافق های جدید آمریکا چیست؟

پیش از شروع دولت ترامپ حتی نشریه اکونومیست که وابستگی هایی به دموکرات ها دارد از اینکه بسیاری از صنایع در آمریکا تعطیل شده و یا به خاطر نظام اقتصادیاتی صرفه بیشتری برای این پیدا کردند تا در سایر کشورها کار نمایند، انتقاد می کرد. در واقع شعاری که ترامپ از طریق آن روی کار آمد در واقع خواسته خود آمریکایی ها بود، شرایط به گونه ای پیش رفته بود که بهره برندگان مزیت های اقتصادی آمریکا سایر کشورها بودند.

بزرگترین مشکل البته با چین بود که بیشترین کسری تجاری آمریکا با آن کشور رقم می خورد، ترامپ که خود را آقای تعرفه ها می داند با روی کار آمدن جنگ تجاری ای را با چین شروع نموده و داستان دامنه داری از تعرفه ها را در روابط دو کشور شروع کرد، نکته جالب اینجاست که در سه سالی که این جنگ تجاری در جریان بود بزرگترین برد را کشورهایی نظیر اعضای اتحادیه اروپا و ژاپن کردند که با سبدهای تجاری چین-آمریکا را از آن خود کردند.

در عین حالی که جنگ تجاری میان این دو کشور در جریان بود آمریکا فشار زیادی را بر روی مبادی انرژی چین وارد کرد، یکی از این مبادی البته ایران بود این در حالی بود که طرف ایرانی با خوش خیالی تمام که حاصل از برجام بود روی خوشی به طرف چینی نشان نداد و کدورت هایی میان دو کشور در عرصه اقتصادی روی داد.

اما منطق تجاری چین از ظرایف جالب توجه سیاست این کشور است، این کشور همواره سعی می نماید از طریق متنوع سازی سبد وارداتی خود یک توازن جهانی را رقم میزند، این کشور همه نیازهای خود را از سبد یک اردوگاه سیاسی جهانی تأمین نمی نماید، مثلاً همچنان میزان مشخصی از واردات خود را از آمریکا و کشورهای در اردوگاه آمریکا خریداری می نماید تا در زمان های لازم شوک های دردآوری به اقتصادش وارد نشود و نیازهایش مورد معامله و مذاکرات دیگر کشورها قرار نگیرد.

عنصر مرکزی مرحله اول توافقنامه تجاری ترامپ با چین که در 15 ژانویه امضا شده است پیش بینی تعهدی است که پکن برای واردات کالاها و خدمات آمریکایی به میزان 200 میلیارد دلار افزون بر میزان فعلی طی دو سال آینده است. ترامپ مطمئناً در مبارزات انتخاباتی مجدد خود، این مسئله را بارها و بارها استناد خواهد نمود. البته بسیاری از کارشناسان توجه داشتند که وعده های داده شده چین کوتاه مدت است.

نماینده تجاری ترامپ (USTR)رابرت لایت هایزر با احترام به همه یادآوری کرد که ایالات متحده و چین دو سیستم اقتصادی بسیار متفاوت دارند و قوانین و شیوه های تجاری جدید باید برای هر دو طرف مفید فایده باشد.

6 شاخص تحلیلی درباره توافق های تجاری آینده جهان

اقتصاد جهانی اگرچه یک کل واحد نیست ولی به صورت عمومی یک شبکه در هم تنیده و مرتبط به هم است همچنین از این جهت که چین و آمریکا قدرت های شماره یک و دو اقتصاد جهانی هستند می توان گفت این دو در حد خود دو قطب شبکه اقتصاد هستند، رفتارشناسی این دو قطب از این جهت برای هر کشوری مهم است.

کسری تجاری تنظیم نماینده روابط سیاسی آینده جهان است

آنچه روابط بین المللی میان کشورهایی که اقتصاد جز اولویت های آنهاست تنظیم می نماید، کسری تجاری است، به میزانی که کشوری کسری تجاری منفی تری نسبت به کشور مقابل داشته باشد تندتر با او برخورد می نماید، نکته بسیار مهم در این توافق این است که منطق این توافق اقتصادی به هیچ وجه برای گسترش تجارت نیست، بلکه به دنبال یک تجارت مدیریت شده در جهان است، به صورتی که سبدهای تجاری دو کشور را به سمتی راهنمایی می نماید که تراز تجاری میان دو کشور متوازن شده و با سایر کشورها توازن به نفع دو کشور باشد، این یعنی از منظر اقتصادی شبه ائتلاف تجاری واشنگتن-پکن دست فزونی را نسبت به سایر کشورها (حتی اروپاییان و دیگر متحدان آمریکا) خواهد داشت. اگرچه این توافق بسیار کوتاه مدت و شنماینده است ولی در صورت ادامه یافتن، تبدیل به یکی از بزرگترین ائتلاف های جهانی خواهد شد.

در واقع به عنوان مثال سویا که بزرگترین صادرنماینده آن ایالات متحده است. صادرات این محصول ایالات متحده به چین در سال 2017، 13.9 میلیارد دلار بوده است که بیش از یک سوم واردات چین در این بخش است. گسترش صادرات سویا در آمریکا می تواند به ضرر کشورهایی مانند برزیل و آرژانتین باشد. افزایش صادرات غلات آمریکایی مانند گندم و ذرت می تواند به استرالیا، ویتنام یا تایلند آسیب برساند. صادرات محصولات غذاهای دریایی مانند ماهی و خرچنگ می تواند تقاضای چین را از روسیه یا کانادا کاهش دهد.

یا محصولات صنعتی تحت پوشش این قرارداد؛ صادرات وسایل نقلیه موتوری ایالات متحده به چین در سال 2017، 13 میلیارد دلار بود که تقریباً یک چهارم واردات چین در این بخش بود. ایالات متحده می تواند صادرات خودرو را با هزینه اتحادیه اروپا یا ژاپن گسترش دهد. سفارشات هواپیما از بوئینگ ممکن است به ضرر ایرباس اتحادیه اروپا افزایش یابد. صادرات اضافی ماشین آلات صنعتی ایالات متحده می تواند تجارت چین با اتحادیه اروپا، ژاپن و کره را کاهش دهد و در داروسازی اتحادیه اروپا و سوئیس می توانند از بازار خود را از دست بدهند.

سال پایه این توافق برای محاسبات 2017 است و این توافق میزان 134 میلیارد دلار از 180 میلیارد دلار تجارت سال 2017 را که سال پایه این توافق است پوشش می دهد، در واقع 4 دسته عمده خدمات، کشاورزی، صنعت و انرژی در این توافق مدنظر قرار گرفته است و مواردی باقی مانده را چین می تواند از کشورهای عصبانی و ضرر نموده بخرد.

شکل گیری سازوکار خطرناک اقتصادی و ایجاد مخاطراتی برای ایران

یکی از ارکان 4 گانه توافق چین و آمریکا بخش خدمات است؛ در فصل چهارم خدمات اقتصادی، تعهدات خاص چینی برای بهبود صادرات ایالات متحده از خدمات پرداخت الکترونیکی (ویزا، مستر کارت و آمریکا اکسپرس)، خدمات بانکی، آژانس های رتبه بندی اعتبار، مدیریت دارایی های اقتصادی، بیمه، اوراق بهادار، مدیریت صندوق و خدمات آینده سخن به میان آمده است، این مورد را به جرأت می توان نگران نماینده ترین بند این توافق دانست، این نگرانی از چند جهت است، اولین نگرانی از این جهت است که اقتصاد جهانی در عصر ما یک اقتصاد خدماتی شده است، آنچه کشاورزی و صنعت و تجارت را تنظیم می نماید دقیقاً بخش خدمات است، دومین نگرانی نیز از این جهت است که به هم پیوستگی هر چه بیشتر اقتصادهای آمریکا و چین در عرصه خدمات اقتصادی برای ایران به شدت بد تمام خواهد شد، چراکه مغز تحریم های علیه ایران تحریم های اقتصادی و خدمات اقتصادی است.

انستیتو پترسون برای اقتصاد بین الملل بخش اقتصادی توافق چین و آمریکا را بزرگترین برگ برنده آمریکا می داند، خطر گسترش بیش از حد سازوکارهای اقتصادی آمریکا در اقتصاد جهانی برای همه کشورها مخاطرات جدی ای را به همراه می آورد.

واکنش تند سایر کشورها و بالا رفتن به هم پیوستگی اقتصاد دو کشور

همانطور که گفته شد این توافق به دنبال راه اندازی یک تجارت کنترل شده است، کنترل شده از این جهت که روابط بین الملل چین با سایر کشورها دچار تغییر خواهد شد، همین باعث بروز تنش در جهان خواهد شد، شاید اولیه ترین گزینه درگیری ایجاد دامنه وسیعی از درگیریهای قضائی چین با سایر کشورها در WTO و به دلیل عدم رعایت اصل مطلوب ترین کشور و ایجاد تبعیض در واردات خواهد بود ولی در بلندمدت به صورت بالقوه قابلیت این را خواهد داشت که روابط بین الملل را دستخوش تغییرات اساسی کند.

ایجاد چشم انداز رکودی اقتصاد جهانی با توافق تجاری چین و آمریکا

همانطور که گفته شد این توافق نه به منظور افزایش حجم تجارت جهانی که به منظور کنترل آن صورت خواهد گرفت، همین چشم اندازی رکودی را برای اقتصاد جهان پدید خواهد آورد، این علاوه بر این است که این توافق تنش های سیاسی را میان کشورها افزایش خواهد داد.

برنده نهایی و بلندمدت این توافق ها چین است

با وجود اینکه چین تضمین داده است میزان واردات خود از آمریکا را به میزان 200 میلیارد دلار افزایش دهد اما به نظر می رسد برنده نهایی این توافق خود چین خواهد بود، چرا که او با تنظیم بعضی کسری های تجاری با سایر کشورها و پی دریافت پروژه جهانی جاده ابریشم تبدیل به قطب تنظیم گر اقتصاد جهانی خواهد شد.

آینده چه خواهد شد؟

1- این نوشتار با بدبینانه ترین سناریو تدوین شده است، بر این اساس با ادامه یافتن توافق تجاری آمریکا و چین توازن جهانی تجارت به نفع آمریکا متمایل خواهد شد.

ولی عواملی وجود دارد که این بدبینی نسبت به این توافق تجاری را کاهش خواهد داد. از جمله آنها این است که؛

2- اختلافات سیاسی چین و آمریکا به خصوص در مسائل ژئوپلیتیک افزایش یافته است، به خصوص چین در به صورت انفجاری نیروی دریایی خود را گسترش می دهد.

3 - علاوه بر این در این توافق بر سر موارد اساسی مانند میزان یارانه ای که چین به بنگاه های اقتصادی چینی می دهد بحثی به میان نیامده و این خود از گسل های بالقوه بروز تنش مجدد است،

4- علاوه بر این ایجاد ائتلاف تجاری میان آمریکا و چین خود نقض نماینده اصل ذاتی روابط بین الملل یعنی اصل توازن است که همین بزرگترین مانع پیشبرد این توافق تجاری است. به نظر می رسد ترامپ تنها بتواند از این توافق در انتخابات بهره ببرد نه بیشتر از آن!

5- اهداف ترامپ از این توافقنامه بسیار بلندپروازانه بوده و موجبات تنش در عرصه بین المللی را بالا می برد. این در حالیست که خود اقتصاد آمریکا توانایی تأمین نیازهای وارداتی در نظر گرفته شده در توافق نامه برای چین را ندارد.